Występuje wiele definicji Kapitału i ich rodzajów i dlatego postaram się wymienić najważniejsze z nich. Przez KAPITAŁ rozumie się nieruchomości „budynki, budowle” i ruchomości „maszyny, urządzenia, surowce, materiały”, a także środki pieniężne uczestniczące w procesie gospodarczym, dające określony dochód.
Kapitał według większości koncepcji współczesnej ekonomii jest to nagromadzenie dobra służące do rozwijania dalszej produkcji oraz zasoby pieniężne zastosowane w produkcji. Może ono występować w trzech zasadniczych formach, jako: Kapitał przemysłowy, którego funkcją jest obsługiwanie procesu produkcji, występuje w przemyśle ; zaangażowany kapitał w przemyśle daje nam dochód zwany zyskiem przemysłowym;
Kapitał handlowy, którego funkcją jest obsługiwanie obrotu towarowego, uczestnicząc na rynku towarowym tworzy zysk handlowy ;
Kapitał pożyczkowy powstającego z gromadzonych, okresowo wolnych kapitałów i oszczędność udzielonych w formie kredytu i wykorzystywany na rynku kredytowym daje zysk w postaci procentu. Procent jest dochodem wynikającym z odstąpienia innym prawa do użytkowania pożyczonego kapitału . Jego wysokość określona jest w umowie pożyczkowej, w postaci uzgodnionej wielkości procentowej od sumy pożyczonego kapitału.
Wraz ze wzrostem produkcji i rozwojem kredytu szeroko rozpowszechniły się spółki akcyjne oraz wystąpiła nowa forma kapitału fikcyjnego, istniejącego w formie papierów wartościowych, który zwiększa się wraz ze wzrostem ilości akcji.
Kapitał obejmuje różnorodne składniki, które nie są możliwe do ujęcia w jednym syntetycznym modelu, który odzwierciedlałby wszystkie rodzaje dóbr kapitałowych.
Kapitał występujący w przedsiębiorstwie, możemy klasyfikować z różnych punktów widzenia i tak
ze względu na rolę jaką pełni /odgrywa/ w procesie produkcji, kapitał dzieli się na:
-kapitał stały- część kapitału wydatkowana na środki produkcji, którego wartość nie wzrasta w procesie produkcji i jest przenoszona na wytwarzany produkt ;
-kapitał zmienny-część kapitału wydatkowana na siłę roboczą, który pomnaża się w procesie produkcji przynosząc wartość dodatkową.
Z punktu widzenia okresu zużywania się produkcji różnych rodzajów środków produkcji, kapitał dzielimy na:
-kapitał obrotowy, który zużywa się całkowicie w ciągu jednego cyklu produkcyjnego /siła robocza, surowce itp./,
-kapitał trwały /budynki, urządzenia, maszyny/ zużywany stopień w dłuższym okresie czasu.
Z kolei ze względu na źródło pochodzenia kapitałów, którymi przedsiębiorstwo finansuje swój majątek wyróżnia się:
kapitały własne
kapitały obce
RODZAJE ZASILANIA FINANSOWEGO
Kapitały własne pochodzące ze źródeł zewnętrznych tj. wniesione przez udziałowców /np. kapitał założycieli,
zakładowy, statutowy, zasobowy, udziałowy/ oraz ze źródeł wewnętrznych /głównie stanowiące równowartość wygospodarowanego zysku netto pozostawionego do dyspozycji przedsiębiorstwa/.
W przypadku KAPITAŁU WŁASNEGO podmiot wnoszący kapitał do danego przedsiębiorstwa staje się jego właścicielem lub współwłaścicielem .
Podmiot ten z reguły nie ma prawa do zwrotu kapitału i otrzymania odsetek lecz uczestniczy odpowiednio do wniesionego kapitału w podziale zysku przedsiębiorstwa lub w jego stratach oraz w jego majątku w przypadku likwidacji.
W sytuacji niekorzystnego rozwoju przedsiębiorstwa włożony kapitał własny może być zwrócony tylko częściowo.
Kapitał własny może być utracony w części, a w najgorszym przypadku w całości. Z tego wynika, że podmiot angażujący kapitał do własnego przedsiębiorstwa powinien, być bardzo zainteresowany jego rentownością, tzn. o wiele bardziej niż „dostarczyciel” kapitału obcego.
Kapitały własne są najbardziej stabilną podstawą finansowania działalności przedsiębiorstwa, decydującą w istotnej mierze o stopniu utrzymania płynności finansowej. Ich wysokość stanowi dla wierzycieli informacji do jakiej kwoty zdolne jest ponosić konsekwencje finansowe w razie powstania strat. Istotną jego cechą jest to, że dawcy kapitału własnego nie otrzymują odsetek, cecha ta jest korzystna gdy przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej, a nawet w kryzysowej sytuacji finansowej, wówczas istnieje możliwość rezygnacji przez pewien czas udziałowców-wspólników z wypłat z zysku /ma to wpływ na utrzymanie płynności finansowej/.
KAPITAŁ OBCY niezależnie od możliwości finansowych przedsiębiorstwa musi być zwrócony w terminie z odpowiednimi odsetkami /uzgodnione w umowie/.
Pożyczkodawca, w odróżnieniu od wnoszącego kapitał, ma prawo do odsetek.
Wśród głównych cech kapitału obcego możemy wyróżnić następujące:
-pożyczkodawca /wierzyciel/ z reguły nie ma prawa głosu przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwie /może uzyskać od dłużnika pewne uprawnienia/.
Zakres uprawnień zależy od:
-stopnia zadłużenia danego przedsiębiorstwa,
-uzyskanej przez przedsiębiorstwo rentowności,
-ryzyka udzielonego kredytu;
a) -przyznawanie gwarancji zwrotu kapitału wraz z odsetkami /w warunkach inflacji/, które chronią
kredytodawcę przed realną utratą pożyczonego kapitału;
b) -kapitał obcy może być oddawany do dyspozycji na krótki bądź długi okres.
Angażowany w przedsiębiorstwie kapitał własny i kapitał obcy spełniają konkretne funkcje.
Wierzyciele odstępują własne środki przedsiębiorstwom, jeśli spełniają określone warunki, np.: posiadają odpowiednie zabezpieczenia.
Przyjęte w umowie gwarancje są uzależnione od ryzyka związanego z odstępowaniem przedsiębiorstwu środków oraz stopnia ryzyka udzielania pożyczki innym.
